Bilindiği üzere, 15.07.2023 tarih ve 32249 s. Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren torba yasa ile, Devlet Memurlarına 8077 Türk Lirası ilave ödeme yapılacağı kararlaştırılmış, ödemeler yapılmaya başlanmıştır.

Siyasi iktidar tarafından bir ‘’müjde’’ olarak servis edilen ‘’ilave ödemeler’’, her zaman olduğu gibi kısa süre içerisinde ‘’müjde’’ olmaktan çıkmış; üzerinden henüz iki ay bile geçmeden enflasyona yenik düşmüş, müjde olmak şöyle dursun ‘’olması gerekeni’’ dahi karşılayamaz hale gelmiş, sağlık çalışanları yine ‘’yoksulluk sınırının altında’’ bir ücretle yaşamaya mahkûm edilmiştir.

Bununla birlikte Memura verilen bu ‘’ilave ödeme’’,    7456 sayılı torba yasanın 28. Maddesinde bulunan, ‘’ Bu ödeme, ilgili mevzuatı uyarınca ödenmekte olan veya mali ve sosyal hakların tespitinde esas alınan aylık, ücret, zam, tazminat, ödenek, döner sermaye ödemesi, ikramiye ve diğer herhangi bir ödeme unsurunun ya da ücret tavanının hesabında dikkate alınmaz.’’  Şeklindeki hüküm sebebiyle emekli matrahına da dâhil edilmemektedir. Başka bir anlatımla bu ilave ödemenin; emekli olacak olan devlet memurunun emekli ikramiyesi ve emeklilik aylığına hiçbir etkisi bulunmamaktadır. Bu durum, Anayasa’nın 2. Maddesinde ‘’Cumhuriyetin Niteliklerinden’’ sayılan ‘’Sosyal Devlet’’ ilkesinin açık ihlalidir. Benzer şekilde, yapılan ilave ödemenin, memurun emekli aylığı ve ikramiyesine yansımayacak olması; Anayasa’nın 60. Maddesinde güvence altına alınan ‘’Sosyal Güvenlik Hakkına’’ da aykırıdır.

Öte yandan, memur emeklisi açısından durum daha da vahimdir. Anılan torba yasanın 2. Maddesi ile 5434 s. Emekli Sandığı Kanununa eklenen Ek 86. Madde uyarınca, emekli aylıklarını bu kanun uyarınca almakta olan emeklilere, her ay itibariyle yapılan ödemelerin %6,34’ü kadar ilave ödeme yapılacağı kararlaştırılmıştır.

Örneğin, 31 yıl kıdemi bulunan, 1. Derece 4. Kademeden emekli olmuş lisans mezunu bir hemşire; 2023 yılı Ağustos ayı itibariyle 14.582 TL emekli maaşı almaktadır. Kanun gereğince kendisine ödenen ek ödeme miktarı ise yalnızca 924 TL’dir. Bu kişi ilave ödeme ile birlikte toplamda 16.127 TL almaktadır. Toplamda 31 yıl boyunca kamu hizmetine emek veren, değer üreten, fedakârca çalışan bir sağlık emekçisinin; açlık sınırında emekli aylığı alması, kendisini ‘’sosyal devlet’’ olarak tanımlayan bir devlet için utançtır.

Sosyal devlet, vatandaşlarına –hangi hukuki statüde olurlarsa olsunlar- insan haklarına uygun, insana yaraşır bir hayat sunmak ve bu imkânı vatandaşlarına tanımakla mükelleftir. Burada, Anayasanın 65. Maddesi de bir ‘’mazeret’’ oluşturmamaktadır. Bu sebeple, Devlet Memurlarına yapılan 8077 TL’lik ilave ödeme memur emeklilerine de yapılmalı, tüm devlet memurlarına ilişkin olarak talep ettiğimiz gibi, memur emekli aylıkları da en kısa sürede yoksulluk sınırının üzerine çıkarılmalı; emekli memur açlığa mahkûm edilmemelidir.

Dr. Derya UĞUR

Genel Sağlık-İş Sendikası Genel Başkanı